بررسی ویژگی های سبکی کشف المحجوب

کتاب «کشف المحجوب» تألیف علی بن عثمان هجویری در قرن پنجم است. این کتاب از نخستین آثاری است که در زمینه تصوف به رشته تحریر در آمده و در پاسخ به سوالاتی است که یکی از همشهریان مولف از وی می پرسد. یکی از شیوه های شناخت متون، بررسی آنها از دیدگاه سبک شناسی است. آنچه که در تعریف سبک می توان بدان اشاره نمود آن است که سبک وحدتی است که در آثار کسی به چشم می خورد. این وحدت، منبعث از عوامل یا مختصاتی است که در آثار کسی هست و توجه خواننده دقیق را جلب می کند. بر اساس پیدایش انواع مختلف سبک، مجموعه مباحثی به نام سبک شناسی پدید آمده است. سبک شناسی دانشی است که از مجموع جریان سبک های مختلف یک زبان بحث می کند. در بررسی انجام شده در حوزه پژوهش هایی که به سبک شناسی و تدوین ویژگی های سبکی آثار ادبی پرداخته اند، تحقیقی در زمینه تدوین ویژگی های سبکی کشف المحجوب صورت نگرفته است. بر این اساس، این پایان نامه به بررسی این ویژگی ها با هدف شناخت سبک این کتاب و ویژگی های آن با تکیه بر بررسی ویژگی های زبانی و ادبی پرداخته است. چارچوب نظری این تحقیق برگرفته از کتاب های سبک شناسی استاد بهار و دکتر سیروس شمیسا بوده است. روش تحقیق این پایان نامه بر اساس بررسی متن از دیدگاه زبانی و ادبی است. جامعه مورد تحقیق شامل متن کتاب «کشف المحجوب» است. شیوه گردآوری داده ها به صورت کتابخانه ای و مبتنی بر مطالعه دقیق متن کتاب و نمونه یابی و بررسی آنها و نتیجه گیری بر اساس یافته های تحقیق بوده است. از یافته های مهم این تحقیق می توان به موارد ذیل اشاره نمود: ـ نثر کتاب مبتنی بر ایجاز و کوتاهی جملات است و در آن لغات، ترکیبات و جملات عربی فراوانی به کار رفته است و در بسیاری موارد فعل بر دیگر اجزای جمله مقدم شده است. ـ استعمال ضمایر متصل مفعولی، افعال مرکب، حذف فعل، آمدن مفعول با «مر» و «را»، مطابقه صفت و موصوف و … از بسامد بسیاری برخوردار است. ـ در برخی از قسمت های کتاب، با نثر مسجع بسیار زیبایی روبرو می شویم. نتیجه آنکه اگر چه کشف المحجوب در پاسخ به سوالاتی است که در زمینه تصوف از هجویری پرسیده شده است، اما با نثری روبرو هستیم که نویسنده هم پاسخ ها را قابل فهم و روشن بیان کرده و هم زیبایی متن، غیر قابل انکار است.